History – Literature – Memory International Conference
Wrocław, 21-23.02.2024
Wednesday, 21.02.2024
Willy Brandt Center for German and European Studies, University of Wrocław
Strażnicza Street 1-3
14:00-15:00 – Tour of the exhibition “Adapted Things” at the Ethnographic Museum,
Traugutta St. 111/113, guided by curators: Marta Derejczyk, Anna Kurpiel, and Katarzyna
Maniak* (optional program for interested participants)
More about the exhibition: https://mnwr.pl/rzeczy-przysposobione/
15:30-16:30 – Participant registration (W. Brandt Center, ground floor)
16:30 – Official opening of the conference, room 13
16:45 – Lecture by Anna Kurpiel, Katarzyna Maniak: Migrations to the Western Lands
from a More-Than-Human Perspective
17:30 – Plenary discussion: Migrations to the Western Lands – Narratives and Practices
Kamilla Biskupska (University of Wrocław), Wojciech Browarny (University of Wrocław),
Anna Kurpiel (University of Wrocław), Katarzyna Maniak (Jagiellonian University)
moderated by: Marta Derejczyk (Ethnographic Museum, National Museum in Wrocław)
The official opening will be broadcasted online (languages: Polish and German): https://
zoom.us/j/99014762398?pwd=bjRXYXVsR2NqV2FocHN2OWJCTXZSQT09
Meeting ID: 990 1476 2398 Passcode: 197591
18:30 – Formal dinner, room 43
Thursday 22.02.2024
Willy Brandt Center for German and European Studies, University of
Wrocław
Strażnicza Street 1-3
8:30 – Participant registration (W. Brandt Center, ground floor)
9:00- 12:00 – Warsztat: Przymusowe migracje. Bilans, miejsca pamięci i podręczniki
do historii (hybrydowy) języki: polski/niemiecki
Workshop: Zwangsmigrationen. Bilanz, Gedenkstätten und Geschichtsbücher
(hybrid) Sprachen: Polnisch/Deutsch.
room 13
online: https://zoom.us/j/95201660322?pwd=K3c0cXpDcnpoemRxYy8yOWNjMXQ0Zz09
Meeting ID: 952 0166 0322
Passcode: 226042
Migracje przymusowe/ Zwangsmigrationen
Stefan Troebst: Von ‘Flucht und Vertreibung’ über ‘ethnische Säuberung’ und
‘Zwangsmigration’ zu ‘Gewaltmigration’: Ein deutsch(sprachig)er Klärungsprozess
in Sachen Terminologie/ Od “ucieczki i wypędzenia” przez “czystki etniczne” i
“przymusową migrację” do “migracji przemocowej”: niemiecki (językowy) proces
wyjaśniania kwestii terminologicznych.
Krzysztof Ruchniewicz: Wysiedlenie Niemców po 1945 roku. Bilans badań w Polsce/
Die Vertreibung der Deutschen nach 1945. Eine Bilanz der Forschung in Polen/
Ondrej Matejka: Wysiedlenie Niemców z Czechosłowacji. Bilans badań w Republice
Czeskiej/ Die Vertreibung der Deutschen aus der Tschechoslowakei. Bilanz der
Forschung in der Tschechischen Republik
Małgorzata Ruchniewicz: Deportacje obywateli polskich do ZSRR w latach 1939-1945.
Bilans badań/ Deportationen der polnischen Bürger in die UdSSR in den Jahre
1939-1945. Bilanz der Forschung
Miejsca pamięci/ Erinnerungsorte
Irina Scherbakowa: Russische Erinnerungsorte. Die Arbeit des Memorials/ Rosyjkie
miejsca pamięci. Działność “Memoriału”
Corinne Defrance / Ulrich Pfeil, 63 deutsch-französische Erinnerungsorte. Das Projekt
einer Online-Karte für die ausserschulische Bildung/ 63 niemiecko-francuskie
miejsca pamięci. Projekt mapy online dla edukacji pozaszkolnej.
Dariusz Węgrzyn, “Tragedia górnośląska”. Trudna pamięć ze skłonnością do mitu/
“Die oberschlesische Tragödie”. Schwierige Erinnerung mit Hang zum Mythos
2
Tania Haiduk, Miejsca pamięci Holokaustu w Mińsku/ Erinnerungsorte des
Holocausts in Minsk
Podręczniki szkolne/ Schulbücher
Luigi Cajani, Zwangsmigrationen des 20. Jahrhunderts in den italienischen
Geschichtsschulbüchern/ Migracje przymusowe XX wieku w włoskich
podręcznikach historii
Marcin Wiatr, Migracje przymusowe w pracach polsko-niemieckiej komisji
podręcznikowej/ Zwangsmigrationen in der Arbeit der deutsch-polnischen
Schulbuchkommission
Chair: Krzysztof Ruchniewicz
12:00-12:15 – coffee break, room 22
12:15-13:45 – Panel I: European Migration: social, political and historiographical
consequences, room 13.
Hybrid
Online: https://zoom.us/j/99742616947?
pwd=WURTTmRrMVZ3ZG5aN0duVU1hbDZ6dz09
Meeting ID: 997 4261 6947
Passcode: 604684
Sören Brinkmann, University of Wroclaw, The Spanish republican exile: between
memory and reparation
Nicholas Al-Jeloo, Independent Scholar, August 7 from 1924 to 2014: Repeated
Histories of Assyrian Expulsion
Abdulmesih BarAbraham, Mor Afrem Foundation, Aftermath of Genocide: Tracing
Waves of Assyrian Migration from Turkey
Lidia Zessin-Jurek, Czech Academy of Sciences (MUA CAS), Praga, No Country for
Refugees? Historiography of Forced Migration in Poland in the Context of Local
Paradigms of Memory
Chair: Anna Kurpiel
12:15- 13:45 – Panel II, s. 43 Flucht – Vertreibung – Exil
Moderation: Joanna Małgorzata Banachowicz
Michael Sobczak (UJ), Flucht und Vertreibung der Galizischen Ruthenen: Die Erinnerung
an Zwangsmigrationen an der Ostfront des 1. Weltkriegs im Tagebuch des
österreichischen Soldaten Franz Arneitz
Monika Mańczyk-Krygiel (UWr), Weibliches Erzählen über Flucht- und Exilerfahrungen
im Ersten und Zweiten Weltkrieg (Galizien – Wien – Amerika)
Agnieszka Palej (UJ), Identitäten in Bewegung, der Westen, der Osten und der
Schriftsteller: Adam Soboczynskis „Traumland“ (2023) – Versuch einer Deutung
Monika Wolting (UWr), Die Hürden der Flucht im Spiegel der deutschen
Gegenwartsliteratur
13:45-14:00 – coffee break, room 22
14:00-15:30 – Panel III: Ukrainian Migration: Past and Presence, room. 13
Hybrid
Online: https://zoom.us/j/99074464291?pwd=TnphTCswc3RraWFlNUxlUklRSVFLdz09
Meeting ID: 990 7446 4291
Passcode: 127487
Anna Alekseeva, University of Modern Knowledge, Kyiv, Transformations of personal
identity in the situation of forced migration
Liudmyla Pidkuimukha, Justus Liebig University Giessen, “Without you”: the Distancing
from the “Russian World” in the Statements of the Ukrainian High-Ranking Officials
Nadiya Kiss, Justus Liebig University of Giessen, Language attitudes of the forced
migrants from Ukraine in Germany
Iryna Odrekhivska, University College London (UCL), Literary Translation and
Translingual Writing among Displaced Ukrainians in Post-WWII Europe
Chair: Soren Brinkmann
14:00-15:30 – Panel IV: Migracje: przestrzenie (i) pamięci, s. 43
Katarzyna Majbroda, Uniwersytet Wrocławski, Czyszczenie przestrzenne na terenach
zasobnych w złoża energetyczne. Przypadek przymusowych migracji społeczności
Wigancic Żytawskich na Górnych Łużycach
Joanna Sarnecka, Uniwersytet Warszawski, Naszyjnik z concertiny – uczestnicy
kryzysu humanitarnego na granicy polsko-białoruskiej wobec imperatywu pamięci
Marcin Gorączko, Aleksandra Gorączko, Politechnika Bydgoska im. J. i J. Śniadeckich,
Architektoniczne świadectwo przymusowych migracji w latach 1939-1945
na obszarach wiejskich wschodniej Wielkopolski.
Tomasz Szyszlak, Uniwersytet Wrocławski, Przyznanie Tatarom Krymskim na Ukrainie
statusu „ludu tubylczego” jako forma zadośćuczynienia za deportacje okresu
stalinowskiego
Moderacja: Anna Kurpiel
15:30-16:30 – lunch, room 22
16:30-18:00 – Panel V: Zagadnienia migracji w filmie niemieckim, s. 13
Andrzej Gwóźdź, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Wielokulturowość nakazana, czyli
polityczni emigranci w filmach DEFY.
Ewa Fiuk, Polska Akademia Nauk, Mediatyzacja migracji (przypadek niemiecki)
Joanna Trajman, Uniwersytet Wrocławski, Od gastarbeiterów do Willkommenskultur:
zjawisko migracji w filmie niemieckim. Analiza wybranych przykładów
Andrzej Dębski, Uniwersytet Wrocławski, Trzy spojrzenia na polskich migrantów w
kinie niemieckim: „Wszędzie dobrze, gdzie nas nie ma” (1989), „Sąsiadki” (2004),
„Żyrafa” (2019).
Moderacja: Andrzej Dębski
16:30-18:00 – Panel VI, s. 43
Tożsamość i asymilacja
Moderacja: Agnieszka Palej
Mateusz Świetlicki (UWr), Pamięć następnego pokolenia o relacjach polsko-ukraińskich
w kanadyjskiej prozie historycznej dla dzieci i młodzieży
Agnieszka Kodzis-Sofińska (UWr), Poetyka migracji według Wladimira Kaminera
Justyna Radłowska (UWr), „Do kogo należy niemczyzna?” Pisarze z tłem (i)migracyjnym
i ich stosunek do języka niemieckiego.
Artur Robert Białachowski (UWr), Zapomniane światy i chór dialektów. Wysiedleńcy i
przesiedleńcy w powojennym Salzburgu w twórczości Karla-Markusa Gaußa
18:00-18:15 – coffee break, room 22
18:15 – screening a movie: “Żyrafa” (Niemcy-Dania 2019) reż. Anny Sofie Hartmann,
room 13
Friday, 23.02.2024
Willy Brandt Center for German and European Studies, University of
Wrocław
Strażnicza Street 1-3
9:00-10:30 – Panel VII: Przymusowe migracje w relacjach i wspomnieniach, s. 13
Moderacja: Anna Kurpiel
Małgorzata Ruchniewicz, Uniwersytet Wrocławski, Na peryferiach radzieckiego świata.
Obraz Związku Radzieckiego i jego obywateli w relacjach polskich zesłańców lat
drugiej wojny światowej.
Wojciech Marciniak, Uniwersytet Łódzki, Trudne powitania z Ojczyzną. Pierwsze dni
Sybiraków po repatriacji w 1946 r. w relacjach i wspomnieniach
Adam Żaliński, Uniwersytet Jagielloński, Trauma wysiedlonych w relacjach Sybiraków – główne motywy, możliwe ujęcia, perspektywy dalszych badań
Tomasz Kalniuk, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, „Wskutek działań
wojennych ewakuowany”. Wspomnienia polskich sierot wojennych z pobytu wIndiach
9:00-10:30 – Panel VIII, s. 43
Erinnern und Vergessen
Moderation: Edward Białek
Anna Warakomska (UW), „Wie viel braucht es, um die eigene Herkunft zu verstehen?“
Eine vietnamesich-deutsche Geschichte als Versuch der Vergangenheitsbewältigung
Rafał Biskup (UWr), “Ich bin hier fremd und fremd möchte ich auch bleiben…“ Hans
Lipinsky-Gottesdorf und die Zwangsmigration der Nachkriegszeit
Johannes Köck (TU Dresden), (Erinnerungs-)Orte des Vergessens und der Vergessenen,
von Vergessen von und Erinnern an „Zwangsmigration“ – Potentiale und
(Un-)Möglichkeiten von Vergessen und Erinnern im DaF/DaZ-Unterricht
Paweł Moskała (UJ), Deutscholympiade als Gedächtnisträger: Zum mündlichen
Auswahlverfahren des Wettbewerbs
10:30-11:00 – coffee break, room 22
11:00-12:30 – Panel IX, Relacje intergrupowe i tożsamość migrantów, s. 13
Moderacja: Anna Kurpiel
Bożena Józefów-Czerwińska, Akademia Finansów i Biznesu Vistula, Dynamiczna
zmienność relacji społecznych od „swojskości” po „obcość” na tle konsekwencji
mechanizmu równania w dół
Adrian Madej, Uniwersytet Wrocławski, Strategie integracji migrantów w Niemczech –
czyli jak upada mit Willkommenskultur(y)
Michael Abdalla, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Syryjskie miasto
Qamishli jako trwałe dzieło asyryjskich migrantów przymusowych z południowo
wschodniej Turcji po I wojnie światowej
Mirosław Rucki, Uniwersytet Radomski im. K. Pułaskiego, Strategie integracji
asyryjskich migrantów w Tbilisi przed i po rewolucji bolszewickiej
Lucjan Buchalik, Muzeum Miejskie w Żorach, Lud refugialny w obliczu etnocydu.
Przykład Kurumbów z Burkiny Faso (Afryka Zachodnia)
11:00-12:30 – Panel X, s. 43
Migracje bliskie i dalekie
Moderacja: Joanna Małgorzata Banachowicz
Filip A. Jakubowski (UAM), Obraz migracji w arabskiej prozie współczesnej na
przestrzeni dekad – zderzenie kulturowe, akceptacja oraz normalizacja. Na przykładzie
powieści at-Tajjiba Saliha, Jahji Haqqiego oraz Leili Aboulela i Dalii Azim
Justyna Braszka (UŁ), „Afrykańska Hiroszima” – obóz dla uchodźców Hutu jako
pokłosie ludobójstwa rwandyjskiego oraz uniwersalność genocydu w powieści Kain und
Abel in Afrika Hansa Chritopha Bucha
Łukasz Woiński (UJ), Zesłanie do Podziemia – żydowski los Antala Szerba
Kamil Kusiak (UWr), Pamięć wielokierunkowa w Dorze Bruder Patricka Modiano
12:30-13:00– coffee break, room 22
13:00 – 14:30 – Panel XI: Migracje: historia, mikrohistoria, pamięć, s. 13.
Moderacja: Dariusz Wojtaszyn
Magdalena Górniak-Bardzik, Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu, „Wielka historia pisana
jest milionami doświadczeń zwyczajnych ludzi, które składają się na jakże
niezwyczajną, jakże lepiej rozumianą całość. ”Rodem z Kresów. Historie osobiste.
Pamięć i upamiętnienie przesiedleń Polaków z Kresów Wschodnich II RP w
projektach Muzeum Wsi Opolskiej
Mateusz Adamczyk (UWr), Kacper Rosner-Leszczyński (UWr, SGH), Migracje jako
czynnik zmieniający komemoratywny krajobraz Śląska Opolskiego po 1945 r.
Dariusz Węgrzyn, Śląskie Centrum Wolności i Solidarności w Katowicach, Uzupełniający
się obraz. Pamięć Górnoślązaków i Sasów z Siedmiogrodu z pobytu w latach
1945-1949 w sowieckich łagrach.
Mateusz Kubicki, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Gdańsku/Uniwersytet Gdański,
Niemiecka akcja wysiedleńcza na wsi rejencji gdańskiej w latach II
wojny światowej. Przyczynek do badań
13:00-14:30 – Panel XII, s. 43
Migracje – szanse i wyzwania
Moderacja: Łukasz Woiński
Małgorzata Kolankowska (UWr), Migracje jako wyzwanie dla slow journalism
Dorota Kołodziejczyk (UWr), Polscy uchodźcy powojenni w Wielkiej Brytanii a Windrush
Generation w perspektywie porównawczej
Edward Białek (UWr), Vertreibungs- und Migrationsproblematik in der Lyrik von Monika
Taubitz
Joanna Małgorzata Banachowicz (UWr), Obywatele Międzyświata: Saša Stanišić i
Radek Knapp.
15:30-16:00 – Closing of the conference, room 13
16:00 – lunch, room. 22
